© 2023. ՆԿԱՐԱԶԱՐԴՈՒՄԸ՝ «ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ԵՐԿԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆ» ՀԿ
Ի պատասխան Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության կողմից հրապարակված հանրային հարցմանը`հանդես գալ Մարդու Իրավունքների Պաշտպանության Ազգային Ռազմավարությունից (ՄԻՊ Ռազմավարություն) բխող նոր 2023-2025թթ. գործողությունների ծրագրի վերաբերյալ առաջարկություններով, «Խաղաղության երկխոսություն» հասարակական կազմակերպությունը ներկայացրել էր 24 կետից բաղկացած առաջարկությունների փաթեթ: Առաջարկությունները մշակվել էին 2015 թվականից «Խաղաղության երկխոսության» նախաձեռնությամբ ստեղծված մոնիթորինգային խմբի կողմից բացահայտված խնդիրների մանրամասն վերլուծության հիման վրա: Ներկայացված 24 առաջարկություններից 10-ը տեղ են գտել գործողությունների ծրագրի առաջին նախագծում:
Ներառված առաջարկություններն են.
- Կատարել ուսումնասիրություն զինված ուժերում ինքնասպանության դեպքերի պատճառների վերհանման նպատակով: Մշակել հայեցակարգ վերհանված խնդիրների շուտափույթ լուծման ուղղությամբ:
- Սահմանել Ռազմական Ոստիկանության աշխատակիցների կողմից զինծառայողների անմիջական մասնակցությամբ իրականացվող գործողությունների (վարչարարության) տեսաձայնագրման մեխանիզմներ։ Ապահովել նկարահանման՝ ֆիզիկական կրիչի միջոցով պարտադիր կերպով վարույթի նյութերին կցվելը։ Նախատեսել պատասխանատվություն տվյալ պահանջը չկատարելու համար։
- Իրավական ակտով սահմանել պատերազմի հետևանքով անհետ կորածի իրավական կարգավիճակը: Մշակել իրավական շրջանակ պատերազմական գործողությունների հետևանքով անհետ կորած անձանց ընտանիքներին աջակցություն ցուցաբերելու նպատակով։
- Կատարել համապարփակ ուսումնասիրություն գերությունից վերադարձած անձանց ֆիզիկական և հոգեբանական վիճակի վերաբերյալ։ Հետազոտության բացահայտումների հիման վրա տրամադրել անհատական, երկարաժամկետ և հետևողական աջակցություն։ Անհրաժեշտության դեպքում ստեղծել մեխանիզմ գերությունից վերադարձած պարտադիր ժամկետային զինծառայողի վաղաժամ զորացրման, ժամկետի կրճատման կամ հատուկ պայմաններով ծառայությունը շարունակելու համար։ Հատկացնել առանձին բյուջե։
- Իրականացնել հոգեկան առողջության վերաբերյալ վերապատրաստումներ սպա-հոգեբանների և ապագա սպա-հոգեբանների շրջանում՝ շեշտադրելով գործնական խնդիրները։
- Համալրել Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության մարդու իրավունքների և բարեվարքության կենտրոնի աշխատակազմը հոգեբան մասնագետի հաստիքով։
- Ներդնել զինված ուժերում հոգեկան առողջության դիագնոստիկ համակարգ։
«Խաղաղության երկխոսությունը» ներկայացրել էր նաև երեք դիտարկում գործողությունների ծրագրի չափելիության վերաբերյալ, որոնք նույնպես հաշվի են առնվել փաստաթղթի նախագծում.
- Ապահովել ՄԻՊ ռազմավարությունից բխող գործողությունների ծրագրերի, ինչպես նաև ՄԻՊ ռազմավարության և այլ ոլորտային ռազմավարությունների (օրինակ՝ դատական-իրավական բարեփոխումների, հակակոռուպցիոն) միջև տրամաբանական փոխկապակցվածությունը և գործողությունների շարունակելիությունը:
- Հստակեցնել ռազմավարության կատարողականի ցուցանիշները, յուրաքանչյուր գործողության կամ միջոցառման համար սահմանել հստակ և չափելի ցուցիչներ, ինչպես նաև մշակել դրանց արդյունավետ մոնիթորինգի և գնահատման համար մեխանիզմներ:
- Նոր գործողություների ծրագրի մշակման ընթացքում հաշվի առնել գործողությունների իրականացման ընթացքում հնարավոր ռիսկերը (օրինակ՝ համաճարակ, հակամարտության ուժգնացում, ներքին և արտաքին քաղաքական ճգնաժամ, սահմանափակ ռեսուրսներ) և մշակել մեխանիզմներ այդ ռիսկերի չեզոքացման կամ նվազեցման ուղղությամբ:
Նախատեսվում է, որ գործողությունների ծրագրի նախագիծը կքննարկվի ավելի լայն շահագրգիռ խմբերի հետ՝ 2023թ-ի մարտի ընթացքում կազմակերպվելիք հանրային քննարկումների շրջանակներում, իսկ ստացված արձագանքները նույնպես հաշվի կառնվեն գործողությունների ծրագրի վերջնական տարբերակում: Փաստաթղթի վերջնական հաստատումը ակնկալվում է 2023թ-ի երկրորդ կիսամյակում:
